Embedded Files
بِسۡمِ اللهِ الرَّحۡمٰنِ الرَّحِيۡمِ
بِسۡمِ اللهِ الرَّحۡمٰنِ الرَّحِيۡمِ
અલ્લાહના નામથી શરૂ કરુ છું જે અત્યંત કૃપાળુ અને દયાળુ છે.
يٰۤـاَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوۡا رَبَّكُمُ الَّذِىۡ خَلَقَكُمۡ مِّنۡ نَّفۡسٍ وَّاحِدَةٍ وَّخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالًا كَثِيۡرًا وَّنِسَآءً ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ الَّذِىۡ تَسَآءَلُوۡنَ بِهٖ وَالۡاَرۡحَامَ ؕ اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيۡبًا ١
يٰۤـاَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوۡا رَبَّكُمُ الَّذِىۡ خَلَقَكُمۡ مِّنۡ نَّفۡسٍ وَّاحِدَةٍ وَّخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالًا كَثِيۡرًا وَّنِسَآءً ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ الَّذِىۡ تَسَآءَلُوۡنَ بِهٖ وَالۡاَرۡحَامَ ؕ اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيۡبًا ١
(૧) હે લોકો! પોતાના તે પાલનહારથી ડરો જેણે તમને એક જીવથી પેદા કર્યા અને તેનાથી તેની પત્નીને પેદા કરી[2] અને બંનેથી ઘણા પુરૂષો અને સ્ત્રીઓ ફેલાવી દીધા અને તે અલ્લાહથી ડરો જેના નામ પર એકબીજાથી માંગો છો અને સંબંધ તોડવાથી[3] (પણ બચો), બેશક અલ્લાહ તમારા પર નિગેહબાન (નિરીક્ષક) છે.
[2] “એક જીવ'' થી મતલબ મનુષ્યોના આદરણીય પરમ પિતા હજરત આદમ (અ.સ.) છે, અને (خَلَقَ مِنْہَا وَ زَوْجَھَا) માં થી “તે જીવ” એટલે કે આદમ અને તેમનાથી તેમની પત્ની હજરત હવ્વાને પેદા કર્યા, હજરત હવ્વા હજરત આદમથી કેવી રીતે પેદા થયા તેમાં મતભેદ છે. હજરત ઈબ્ને અબ્બાસના કથન મુજબ હજરત હવ્વા પુરૂષ (એટલે કે હજરત આદમ)થી પેદા થયા એટલે કે તેમની ડાબી પાંસળીથી, એક હદીસમાં કહેવામાં આવ્યું છે,(إِنَّ الْمَرْأَةَ خُلِقَتْ مِنْ ضِلَعٍ، وَإِنَّ أَعْوَجَ شَيْءٍ فِي الضِّلَعِ أَعْلَاهُ) (સહીહ બુખારી, કિતાબ બદઉલ ખલ્ક, સહીહ મુસ્લિમ, કિતાબુલ રિદાઆ) “સ્ત્રી પાંસળીથી પેદા કરવામાં આવી છે અને પાંસળીમાં બધાથી વાંકી ઉપરની છે, જો તું તેને સીધી કરવા ચાહે તો તોડી બેસીસ અને જો તું તેનાથી ફાયદો ઉઠાવવા ચાહે તો વાંકાપણા સાથે જ ફાયદો ઉઠાવી શકે છે.''
[3] (والأ رحام) નો અર્થ એ છે કે સંબંધોને તોડવાથી બચો. (رحم - أرحام) નું બહુવચન છે. મતલબ તે સંબંધ છે જે માતાના ગર્ભના આધાર પર બને છે તેનાથી નિકાહ ને લાયક હોય અને નિકાહ ને લાયક ન હોય (નજીકના રિશ્તેદારો) તેવા બંને પ્રકારના સંબંધો મુરાદ છે. સંબંધોને તોડવા ઘણો મોટો ગુનોહ છે. હદીસમાં નજીકના રિશ્તેદારોને દરેક સ્થિતિમાં સંબંધ જોડવા અને તેમના હકો આપવા પર ખાસ મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે, જેને સંબંધ જોડવું કહેવામાં આવે છે.
[3] (والأ رحام) નો અર્થ એ છે કે સંબંધોને તોડવાથી બચો. (رحم - أرحام) નું બહુવચન છે. મતલબ તે સંબંધ છે જે માતાના ગર્ભના આધાર પર બને છે તેનાથી નિકાહ ને લાયક હોય અને નિકાહ ને લાયક ન હોય (નજીકના રિશ્તેદારો) તેવા બંને પ્રકારના સંબંધો મુરાદ છે. સંબંધોને તોડવા ઘણો મોટો ગુનોહ છે. હદીસમાં નજીકના રિશ્તેદારોને દરેક સ્થિતિમાં સંબંધ જોડવા અને તેમના હકો આપવા પર ખાસ મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે, જેને સંબંધ જોડવું કહેવામાં આવે છે.
وَاٰ تُوا الۡيَتٰمٰٓى اَمۡوَالَهُمۡ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الۡخَبِيۡثَ بِالطَّيِّبِ وَلَا تَاۡكُلُوۡۤا اَمۡوَالَهُمۡ اِلٰٓى اَمۡوَالِكُمۡؕ اِنَّهٗ كَانَ حُوۡبًا كَبِيۡرًا ٢
وَاٰ تُوا الۡيَتٰمٰٓى اَمۡوَالَهُمۡ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الۡخَبِيۡثَ بِالطَّيِّبِ وَلَا تَاۡكُلُوۡۤا اَمۡوَالَهُمۡ اِلٰٓى اَمۡوَالِكُمۡؕ اِنَّهٗ كَانَ حُوۡبًا كَبِيۡرًا ٢
(૨) અને અનાથોને તેમનો માલ આપી દો અને પવિત્રને બદલે અપવિત્ર ન લો અને પોતાના માલમાં ભેળવીને તેમનો માલ ન ખાઓ, બેશક આ મોટો ગુનોહ છે.
وَاِنۡ خِفۡتُمۡ اَلَّا تُقۡسِطُوۡا فِى الۡيَتٰمٰى فَانْكِحُوۡا مَا طَابَ لَـكُمۡ مِّنَ النِّسَآءِ مَثۡنٰى وَثُلٰثَ وَرُبٰعَ ۚ فَاِنۡ خِفۡتُمۡ اَلَّا تَعۡدِلُوۡا فَوَاحِدَةً اَوۡ مَا مَلَـكَتۡ اَيۡمَانُكُمۡ ؕ ذٰ لِكَ اَدۡنٰٓى اَلَّا تَعُوۡلُوۡا ؕ ٣
وَاِنۡ خِفۡتُمۡ اَلَّا تُقۡسِطُوۡا فِى الۡيَتٰمٰى فَانْكِحُوۡا مَا طَابَ لَـكُمۡ مِّنَ النِّسَآءِ مَثۡنٰى وَثُلٰثَ وَرُبٰعَ ۚ فَاِنۡ خِفۡتُمۡ اَلَّا تَعۡدِلُوۡا فَوَاحِدَةً اَوۡ مَا مَلَـكَتۡ اَيۡمَانُكُمۡ ؕ ذٰ لِكَ اَدۡنٰٓى اَلَّا تَعُوۡلُوۡا ؕ ٣
(૩) અને જો તમને ડર હોય કે અનાથ છોકરીઓથી નિકાહ કરીને તમે ન્યાય નહિં કરી શકો તો બીજી સ્ત્રીઓમાં જે તમને સારી લાગે તમે તેમનાથી નિકાહ કરી લો, બે-બે, ત્રણ-ત્રણ, ચાર-ચાર, પરંતુ જો ન્યાય ન રાખી શકવાનો ડર છે તો એક જ પૂરતી છે અથવા તમારા કબ્જાની દાસીઓ વધારે નજદીક છે કે (આવુ કરવાથી અન્યાય અને) એક તરફ ઝૂકી જવાથી બચો.[4]
[4] એટલે કે એક જ સ્ત્રી સાથે નિકાહ કરવામાં ભલાઈ છે, કેમ કે એકથી વધારે પત્નીઓ રાખવાની સ્થિતિમાં બધાની સાથે ન્યાય કરવો મુશ્કેલ છે. જેની તરફ દિલની મોહબ્બત વધારે હશે તેની તરફ જીવન-સામગ્રી ઉપલબ્ધ કરવામાં વધારે ધ્યાન હશે. આ રીતે પત્નીઓ વચ્ચે ન્યાય કરવામાં નિષ્ફળ જશે અને અલ્લાહને ત્યાં ગુનેહગાર થશે, કુરઆને આ હકીકતને બીજી જગ્યાએ ખુબજ સ્પષ્ટ રીતે આ પ્રમાણે વર્ણન કરેલ છે. (وَلَنۡ تَسۡتَطِيۡعُوۡۤا اَنۡ تَعۡدِلُوۡا بَيۡنَ النِّسَآءِ وَلَوۡ حَرَصۡتُمۡ فَلَا تَمِيۡلُوۡا كُلَّ الۡمَيۡلِ فَتَذَرُوۡهَا كَالۡمُعَلَّقَةِ ؕ وَاِنۡ)“અને તમે કદી પણ એ વાતની શક્તિ નહીં રાખી શકો કે પત્નીઓ વચ્ચે ન્યાય કરી શકો, ભલેને તમે ઈચ્છા રાખો (તો આ જરૂર કરો) કે એક તરફ ન ઝૂકી જાઓ અને બીજી પત્નીઓને વચ્ચે લટકાવી દો.'' (સૂર: અન-નિસા-129). આનાથી જાણવા મળ્યું કે એકથી વધારે નિકાહ કરી પત્નીઓથી ન્યાય ન કરવો ખોટું છે અને ઘણું ભયાનક પણ.
وَاٰ تُوا النِّسَآءَ صَدُقٰتِهِنَّ نِحۡلَةً ؕ فَاِنۡ طِبۡنَ لَـكُمۡ عَنۡ شَىۡءٍ مِّنۡهُ نَفۡسًا فَكُلُوۡهُ هَنِيۡٓــًٔـا مَّرِیۡٓـًٔـا ٤
وَاٰ تُوا النِّسَآءَ صَدُقٰتِهِنَّ نِحۡلَةً ؕ فَاِنۡ طِبۡنَ لَـكُمۡ عَنۡ شَىۡءٍ مِّنۡهُ نَفۡسًا فَكُلُوۡهُ هَنِيۡٓــًٔـا مَّرِیۡٓـًٔـا ٤
(૪) અને સ્ત્રીઓને તેમની મહેર (જે રકમ લગ્નના માટે માન્ય હોય) મરજીથી આપી દો, અને જો તેઓ પોતે પોતાની મરજીથી કેટલુંક મહેર છોડી દે તો તેને પોતાની મરજીથી ખાઓ પીઓ.
وَلَا تُؤۡتُوا السُّفَهَآءَ اَمۡوَالَـكُمُ الَّتِىۡ جَعَلَ اللّٰهُ لَـكُمۡ قِيٰمًا وَّارۡزُقُوۡهُمۡ فِيۡهَا وَاكۡسُوۡهُمۡ وَقُوۡلُوۡا لَهُمۡ قَوۡلًا مَّعۡرُوۡفًا ٥
وَلَا تُؤۡتُوا السُّفَهَآءَ اَمۡوَالَـكُمُ الَّتِىۡ جَعَلَ اللّٰهُ لَـكُمۡ قِيٰمًا وَّارۡزُقُوۡهُمۡ فِيۡهَا وَاكۡسُوۡهُمۡ وَقُوۡلُوۡا لَهُمۡ قَوۡلًا مَّعۡرُوۡفًا ٥
(૫) અને નાસમજને પોતાનો માલ જેને અલ્લાહે તમારો સહારો બનાવ્યો છે ન સોંપો અને તેમાંથી તેમને ખવડાવો અને પહેરાવો અને તેમના સાથે નરમીથી વાત કરો.
وَابۡتَلُوا الۡيَتٰمٰى حَتّٰىۤ اِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ ۚ فَاِنۡ اٰنَسۡتُمۡ مِّنۡهُمۡ رُشۡدًا فَادۡفَعُوۡۤا اِلَيۡهِمۡ اَمۡوَالَهُمۡۚ وَلَا تَاۡكُلُوۡهَاۤ اِسۡرَافًا وَّبِدَارًا اَنۡ يَّكۡبَرُوۡا ؕ وَمَنۡ كَانَ غَنِيًّا فَلۡيَسۡتَعۡفِفۡ ۚ وَمَنۡ كَانَ فَقِيۡرًا فَلۡيَاۡكُلۡ بِالۡمَعۡرُوۡفِ ؕ فَاِذَا دَفَعۡتُمۡ اِلَيۡهِمۡ اَمۡوَالَهُمۡ فَاَشۡهِدُوۡا عَلَيۡهِمۡ ؕ وَكَفٰى بِاللّٰهِ حَسِيۡبًا ٦
وَابۡتَلُوا الۡيَتٰمٰى حَتّٰىۤ اِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ ۚ فَاِنۡ اٰنَسۡتُمۡ مِّنۡهُمۡ رُشۡدًا فَادۡفَعُوۡۤا اِلَيۡهِمۡ اَمۡوَالَهُمۡۚ وَلَا تَاۡكُلُوۡهَاۤ اِسۡرَافًا وَّبِدَارًا اَنۡ يَّكۡبَرُوۡا ؕ وَمَنۡ كَانَ غَنِيًّا فَلۡيَسۡتَعۡفِفۡ ۚ وَمَنۡ كَانَ فَقِيۡرًا فَلۡيَاۡكُلۡ بِالۡمَعۡرُوۡفِ ؕ فَاِذَا دَفَعۡتُمۡ اِلَيۡهِمۡ اَمۡوَالَهُمۡ فَاَشۡهِدُوۡا عَلَيۡهِمۡ ؕ وَكَفٰى بِاللّٰهِ حَسِيۡبًا ٦
(૬) અને અનાથોને તેમના બાલિગ થઈ જવા સુધી સુધારતા રહો અને પરીક્ષા કરતા રહો, પછી જો તમે તેમનામાં સુધાર જુઓ તો તેમને તેમનો માલ સોંપી દો, અને તેમના મોટા થઈ જવાના ડરથી તેમના માલને જલ્દી જલ્દી વ્યર્થ રીતે ન ખાઓ, માલદારોને જોઈએ કે તેમના માલથી બચતા રહે, જો ગરીબ હોય તો નિયમ મુજબ ખાઓ, પછી જયારે તેમને તેમનો માલ સોંપો તો ગવાહ બનાવી લો, અને હિસાબ લેવા માટે અલ્લાહ પૂરતો છે.
لِلرِّجَالِ نَصِيۡبٌ مِّمَّا تَرَكَ الۡوَالِدٰنِ وَالۡاَقۡرَبُوۡنَ ࣕ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيۡبٌ مِّمَّا تَرَكَ الۡوَالِدٰنِ وَالۡاَقۡرَبُوۡنَ مِمَّا قَلَّ مِنۡهُ اَوۡ كَثُرَ ؕ نَصِيۡبًا مَّفۡرُوۡضًا ٧
لِلرِّجَالِ نَصِيۡبٌ مِّمَّا تَرَكَ الۡوَالِدٰنِ وَالۡاَقۡرَبُوۡنَ ࣕ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيۡبٌ مِّمَّا تَرَكَ الۡوَالِدٰنِ وَالۡاَقۡرَبُوۡنَ مِمَّا قَلَّ مِنۡهُ اَوۡ كَثُرَ ؕ نَصِيۡبًا مَّفۡرُوۡضًا ٧
(૭) માતા-પિતા અને નજીકના રિશ્તેદારોની સંપત્તિમાં પુરૂષોનો હિસ્સો છે અને સ્ત્રીઓનો પણ (જે ધન-સંપત્તિ માતા-પિતા અને નજીકના રિશ્તેદાર છોડીને મરે) ભલે ને તે ધન ઓછું હોય અથવા વધારે (તમાં) હિસ્સાઓ નક્કી કરેલા છે.[5]
[5] ઈસ્લામના પહેલા એ પણ જુલમ હતો કે સ્ત્રીઓ અને નાના બાળકોને વારસદારના રૂપમાં કશો ભાગ આપવામાં ન આવતો, ફક્ત મોટા છોકરા જે લડવાના લાયક હોય તેને બધી મિલકતના વારસદાર માનવામાં આવતા, આ આયતમાં અલ્લાહ તઆલાએ ફરમાવું કે પુરૂષોની જેમ સ્ત્રીઓ અને છોકરા-છોકરીઓ પણ પોતાના માતા-પિતા અને રિશ્તેદારોના વારસદાર હશે તેમને બાકાત રાખવામાં નહિં આવે.
وَاِذَا حَضَرَ الۡقِسۡمَةَ اُولُوا الۡقُرۡبٰى وَالۡيَتٰمٰى وَالۡمَسٰكِيۡنُ فَارۡزُقُوۡهُمۡ مِّنۡهُ وَقُوۡلُوۡا لَهُمۡ قَوۡلًا مَّعۡرُوۡفًا ٨
وَاِذَا حَضَرَ الۡقِسۡمَةَ اُولُوا الۡقُرۡبٰى وَالۡيَتٰمٰى وَالۡمَسٰكِيۡنُ فَارۡزُقُوۡهُمۡ مِّنۡهُ وَقُوۡلُوۡا لَهُمۡ قَوۡلًا مَّعۡرُوۡفًا ٨
(૮) અને જયારે વહેંચણી વખતે રિશ્તેદાર, અનાથ અને ગરીબ આવી જાય, તો તમે તેમાંથી થોડું ઘણું તેમને પણ આપી દો અને તેમના સાથે નરમીથી વાત કરો.[6]
[6] આને કેટલાક આલિમોએ વિરાસતની આયતથી રદ કહેલ છે પરંતુ સાચી વાત એ છે કે આ રદનો હુકમ નથી બલ્કે એક ખાસ શિષ્ટાચારની હિદાયત છે કે મદદને લાયક રિશ્તેદારો જેમનો વારસામાં કોઈ ભાગ ન હોય, તેમને પણ વહેંચણી વખતે કશું આપી દો, તેના સિવાય તેમને પ્યારથી અને નરમીથી વાત કહો, માલ આવતો જોઈને કારૂન અને ફિરઔન ન બનો.
وَلۡيَخۡشَ الَّذِيۡنَ لَوۡ تَرَكُوۡا مِنۡ خَلۡفِهِمۡ ذُرِّيَّةً ضِعٰفًا خَافُوۡا عَلَيۡهِمۡ ࣕ فَلۡيَتَّقُوا اللّٰهَ وَلۡيَقُوۡلُوا قَوۡلًا سَدِيۡدًا ٩
وَلۡيَخۡشَ الَّذِيۡنَ لَوۡ تَرَكُوۡا مِنۡ خَلۡفِهِمۡ ذُرِّيَّةً ضِعٰفًا خَافُوۡا عَلَيۡهِمۡ ࣕ فَلۡيَتَّقُوا اللّٰهَ وَلۡيَقُوۡلُوا قَوۡلًا سَدِيۡدًا ٩
(૯) અને જોઈએ કે તેઓ એ વાતથી ડરે કે જો તેઓ પોતાના પાછળ (નાના-નાના) કમજોર બાળકો છોડી જતા, જેમના ખરાબ થઈ જવાનો ડર રહે છે (તો તેમની મોહબ્બત શું હોત), તો બસ અલ્લાહ (તઆલા)થી ડરીને સીધી વાત કહ્યા કરે.
اِنَّ الَّذِيۡنَ يَاۡكُلُوۡنَ اَمۡوَالَ الۡيَتٰمٰى ظُلۡمًا اِنَّمَا يَاۡكُلُوۡنَ فِىۡ بُطُوۡنِهِمۡ نَارًا ؕ وَسَيَـصۡلَوۡنَ سَعِيۡرًا ١٠ع
اِنَّ الَّذِيۡنَ يَاۡكُلُوۡنَ اَمۡوَالَ الۡيَتٰمٰى ظُلۡمًا اِنَّمَا يَاۡكُلُوۡنَ فِىۡ بُطُوۡنِهِمۡ نَارًا ؕ وَسَيَـصۡلَوۡنَ سَعِيۡرًا ١٠ع
(૧૦) જે લોકો નાહક જુલમથી અનાથોનો માલ ખાઈ જાય છે, તેઓ પોતાના પેટમાં આગ જ ભરી રહ્યા છે અને તેઓ જહન્નમમાં જશે. (ع-૧)
Page updated
Google Sites
Report abuse