Embedded Files
وَ تَحۡسَبُهُمۡ اَيۡقَاظًا وَّهُمۡ رُقُوۡدٌ ۖ ࣗ وَنُـقَلِّبُهُمۡ ذَاتَ الۡيَمِيۡنِ وَ ذَاتَ الشِّمَالِ ۖ ࣗ وَكَلۡبُهُمۡ بَاسِطٌ ذِرَاعَيۡهِ بِالۡوَصِيۡدِ ؕ لَوِ اطَّلَعۡتَ عَلَيۡهِمۡ لَوَلَّيۡتَ مِنۡهُمۡ فِرَارًا وَّلَمُلِئۡتَ مِنۡهُمۡ رُعۡبًا ١٨
وَ تَحۡسَبُهُمۡ اَيۡقَاظًا وَّهُمۡ رُقُوۡدٌ ۖ ࣗ وَنُـقَلِّبُهُمۡ ذَاتَ الۡيَمِيۡنِ وَ ذَاتَ الشِّمَالِ ۖ ࣗ وَكَلۡبُهُمۡ بَاسِطٌ ذِرَاعَيۡهِ بِالۡوَصِيۡدِ ؕ لَوِ اطَّلَعۡتَ عَلَيۡهِمۡ لَوَلَّيۡتَ مِنۡهُمۡ فِرَارًا وَّلَمُلِئۡتَ مِنۡهُمۡ رُعۡبًا ١٨
(૧૮) અને તમે વિચાર કરશો કે તેઓ જાગી રહ્યા છે જ્યારે કે તેઓ સૂઈ રહ્યા હતા અને અમે તેમને ડાબે-જમણે કરવટ બદલાવ્યા કરતા હતા, તેમનો કૂતરો પણ ગુફાના મૂખ આગળ હાથ ફેલાવીને બેઠો હતો, જો તમે તેને ઝાંકીને જોવા ચાહતા તો જરૂર ઉલટા પગે ભાગી જતા અને તેમના ડર અને રૂઆબથી તમને ભરી દેવામાં આવતા.[1]
[1] આ તેમની સુરક્ષાના માટે અલ્લાહ તઆલા તરફથી વ્યવસ્થા હતી જેથી કોઈ તેમના નજીક ન જઈ શકે.
وَكَذٰلِكَ بَعَثۡنٰهُمۡ لِيَتَسَآءَلُوۡا بَيۡنَهُمۡ ؕ قَالَ قَآٮِٕلٌ مِّنۡهُمۡ كَمۡ لَبِثۡتُمۡ ؕ قَالُوۡا لَبِثۡنَا يَوۡمًا اَوۡ بَعۡضَ يَوۡمٍ ؕ قَالُوۡا رَبُّكُمۡ اَعۡلَمُ بِمَا لَبِثۡتُمۡ ؕ فَابۡعَثُوۡۤا اَحَدَكُمۡ بِوَرِقِكُمۡ هٰذِهٖۤ اِلَى الۡمَدِيۡنَةِ فَلۡيَنۡظُرۡ اَيُّهَاۤ اَزۡكٰى طَعَامًا فَلۡيَاۡتِكُمۡ بِرِزۡقٍ مِّنۡهُ وَلۡيَتَلَطَّفۡ وَلَا يُشۡعِرَنَّ بِكُمۡ اَحَدًا ١٩
وَكَذٰلِكَ بَعَثۡنٰهُمۡ لِيَتَسَآءَلُوۡا بَيۡنَهُمۡ ؕ قَالَ قَآٮِٕلٌ مِّنۡهُمۡ كَمۡ لَبِثۡتُمۡ ؕ قَالُوۡا لَبِثۡنَا يَوۡمًا اَوۡ بَعۡضَ يَوۡمٍ ؕ قَالُوۡا رَبُّكُمۡ اَعۡلَمُ بِمَا لَبِثۡتُمۡ ؕ فَابۡعَثُوۡۤا اَحَدَكُمۡ بِوَرِقِكُمۡ هٰذِهٖۤ اِلَى الۡمَدِيۡنَةِ فَلۡيَنۡظُرۡ اَيُّهَاۤ اَزۡكٰى طَعَامًا فَلۡيَاۡتِكُمۡ بِرِزۡقٍ مِّنۡهُ وَلۡيَتَلَطَّفۡ وَلَا يُشۡعِرَنَّ بِكُمۡ اَحَدًا ١٩
(૧૯) અને આ રીતે અમે તેમને જગાડીને ઊઠાડ્યા[1] કે પરસ્પર પૂછતાછ કરી લે, તેમનામાંથી એક કહેવાવાળાએ પૂછ્યું કે, “તમે કેટલો સમય રોકાયેલા રહ્યા ?” તેમણે જવાબ આપ્યો, “એક દિવસ અથવા એક દિવસથી પણ ઓછું”,[2] કહેવા લાગ્યા કે, “તમારા રોકાઈ રહેવાનું સંપુર્ણ ઈલ્મ અલ્લાહ (તઆલા) ને જ છે. હવે તો તમે પોતાનામાંથી કોઈને પોતાની આ ચાંદી આપીને શહેરમાં મોકલો, તે સારી રીતે જાણી લે કે શહેરનું ક્યું ખાણું શુધ્ધ છે, પછી તેમાંથી તમારા માટે ખાવાનું લઈ આવે અને તે ઘણી સાવચેતી અને નરમીનો વર્તાવ કરે અને કોઈને તમારી ખબર ન થવા દે ?[3]
[1] એટલે કે જેવી રીતે અમે તેમને પોતાની તાકાતથી સુવડાવી દીધા હતા, તેવી જ રીતે ત્રણસો નવ વર્ષ પછી તેમને અમે ઊઠાડી દીધા અને એવી રીતે ઊઠાડયા કે તેમના શરીર એવી રીતે સલામત હતા જેવી રીતે ત્રણસો નવ વર્ષ પહેલા સૂઈ જતી વખતે હતા, એટલા માટે પરસ્પર એકબીજાને પ્રશ્ન કર્યો.
[2] એટલે કે જે સમયે તેઓ ગુફામાં ગયા, સવારનો પ્રથમ હિસ્સો હતો, અને જે સમયે જાગ્યા તે વખતે દિવસનો અંતિમ પહોર હતો, આના આધારે તેઓ સમજયા કે એક દિવસ અથવા તેનાથી પણ ઓછા દિવસના કેટલાક હિસ્સામાં સૂઈ રહ્યા.
[3] સાવચેતી અને નરમી પર જોર એવી સંભાવનાના કારણે આપવામાં આવ્યુ, જેના કારણે તેઓ શહેરથી નીકળીને વેરાન જગ્યા પર આવ્યા હતા.
[2] એટલે કે જે સમયે તેઓ ગુફામાં ગયા, સવારનો પ્રથમ હિસ્સો હતો, અને જે સમયે જાગ્યા તે વખતે દિવસનો અંતિમ પહોર હતો, આના આધારે તેઓ સમજયા કે એક દિવસ અથવા તેનાથી પણ ઓછા દિવસના કેટલાક હિસ્સામાં સૂઈ રહ્યા.
[3] સાવચેતી અને નરમી પર જોર એવી સંભાવનાના કારણે આપવામાં આવ્યુ, જેના કારણે તેઓ શહેરથી નીકળીને વેરાન જગ્યા પર આવ્યા હતા.
اِنَّهُمۡ اِنۡ يَّظۡهَرُوۡا عَلَيۡكُمۡ يَرۡجُمُوۡكُمۡ اَوۡ يُعِيۡدُوۡكُمۡ فِىۡ مِلَّتِهِمۡ وَلَنۡ تُفۡلِحُوۡۤا اِذًا اَبَدًا ٢٠
اِنَّهُمۡ اِنۡ يَّظۡهَرُوۡا عَلَيۡكُمۡ يَرۡجُمُوۡكُمۡ اَوۡ يُعِيۡدُوۡكُمۡ فِىۡ مِلَّتِهِمۡ وَلَنۡ تُفۡلِحُوۡۤا اِذًا اَبَدًا ٢٠
(૨૦) જો આ (કાફિરો) તમારા પર કાબૂ મેળવી લેશે તો તમને પથ્થરોથી મારી નાખશે અથવા ફરીથી તમને પોતાના ધર્મમાં પાછા લાવી દેશે, પછી તમે કદી પણ સફળતા પામી નહિ શકો.
وَكَذٰلِكَ اَعۡثَرۡنَا عَلَيۡهِمۡ لِيَـعۡلَمُوۡۤا اَنَّ وَعۡدَ اللّٰهِ حَقٌّ وَّاَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيۡبَ فِيۡهَا ۚ ࣗ اِذۡ يَتَـنَازَعُوۡنَ بَيۡنَهُمۡ اَمۡرَهُمۡ فَقَالُوۡا ابۡنُوۡا عَلَيۡهِمۡ بُنۡيَانًـا ؕ رَبُّهُمۡ اَعۡلَمُ بِهِمۡؕ قَالَ الَّذِيۡنَ غَلَبُوۡا عَلٰٓى اَمۡرِهِمۡ لَـنَـتَّخِذَنَّ عَلَيۡهِمۡ مَّسۡجِدًا ٢١
وَكَذٰلِكَ اَعۡثَرۡنَا عَلَيۡهِمۡ لِيَـعۡلَمُوۡۤا اَنَّ وَعۡدَ اللّٰهِ حَقٌّ وَّاَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيۡبَ فِيۡهَا ۚ ࣗ اِذۡ يَتَـنَازَعُوۡنَ بَيۡنَهُمۡ اَمۡرَهُمۡ فَقَالُوۡا ابۡنُوۡا عَلَيۡهِمۡ بُنۡيَانًـا ؕ رَبُّهُمۡ اَعۡلَمُ بِهِمۡؕ قَالَ الَّذِيۡنَ غَلَبُوۡا عَلٰٓى اَمۡرِهِمۡ لَـنَـتَّخِذَنَّ عَلَيۡهِمۡ مَّسۡجِدًا ٢١
(૨૧) અને અમે આ રીતે લોકોને તેમની હાલતથી વાકેફ કરી દીધા,[1] કે તેઓ જાણી લે કે અલ્લાહનો વાયદો સંપૂર્ણ સાચો છે અને કયામતમાં કોઈ સંદેહ નથી, જ્યારે કે તેઓ પોતાની વાતમાં પરસ્પર મતભેદ કરી રહ્યા હતા, તેઓ કહેવા લાગ્યા કે, “તેમની ગુફા પર એક ઘર બનાવી લો”,[2] તેમનો રબ જ તેમની હાલતને વધારે જાણનાર છે, જે લોકોએ તેમના વિશે પ્રભાવ પ્રાપ્ત કર્યો, તે કહેવા લાગ્યા કે, “અમે તો તેના આસપાસ મસ્જિદ બનાવી લઈશું.”[3]
[1] એટલે કે જેવી રીતે અમે તેમને સુવડાવ્યા અને જગાડ્યા, તેવી જ રીતે અમે લોકોને તેમના વિશે માહિતગાર કરી દીધા, આ પરિચય એવી રીતે થયો કે જે સમયે કહ્ફવાળાઓનો એક સાથી ચાંદીનો તે સિક્કો લઈને શહેરમાં ગયો જે ત્રણસો નવ વર્ષ પહેલાના રાજા દકિયાનૂસના જમાનાનો હતો, અને તે સિક્કો એક દુકાનદારને આપ્યો તો તે આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો, તેણે પાસેની દુકાનવાળાને બતાવ્યો, તે પણ જોઈને દંગ રહી ગયો, જયારે કે કહ્ફવાળાઓનો સાથી કહેતો રહ્યો કે હું આ જ શહેરનો રહેવાસી છું અને ગઈકાલે જ અહીંથી ગયો છું, પરંતુ આ 'કાલ' ને ત્રણ સદિયો પસાર થઈ ચૂકી હતી, લોકો કેવી રીતે તેની વાતને માની લેતા? લોકોને શંકા થઈ કે ક્યાંક તેને કોઈ દટાયેલો ખજાનો તો નથી મળી આવ્યો ને ? ધીરે-ધીરે આ વાત રાજા અથવા તેના અધિકારી સુધી પહોંચી અને તે સાથીની મદદથી તે ગુફા સુધી પહોંચ્યા અને કહ્ફવાળાઓને મળ્યા, તેના પછી અલ્લાહ તઆલાએ તેમને ફરીથી મૃત્યુ આપી દીધુ. (ઈબ્ને કસીર)
[2] આ કહેનારા કોણ હતા? કેટલાક આલિમ કહે છે કે તે સમયના ઈમાનવાળા હતા, કેટલાક કહે છે કે રાજા અને તેના સાથીઓ હતા, જયારે આવીને તેમના સાથે મુલાકાત કરી અને તેના પછી અલ્લાહે તેમને ફરી સુવડાવી દીધા, તો રાજા અને તેના સાથીઓએ કહ્યું કે એમની સુરક્ષા માટે એક ઘર બનાવી દેવામાં આવે.
[3] આ પ્રભાવ પ્રાપ્ત કરનારા ઈમાનવાળા હતા કે કાફિરો કે મૂર્તિપૂજકો ? શૌકાનીએ પહેલા કથનને માન્યતા આપી છે અને ઈબ્ને કસીરે બીજા કથનને. કેમ કે નેક લોકોની કબરો પર મસ્જિદોનું બાંધકામ અલ્લાહને પસંદ નથી. નબી (ﷺ) એ ફરમાવ્યું, “(لَعَنَ اللَّهُ الْيَهُودَ، وَالنَّصَارَى اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسْجِدًا)” “અલ્લાહ તઆલા યહૂદિઓ અને ઈસાઈઓ પર લા'નત કરે જેમણે પોતાના પયગંબરો અને નેક લોકોની કબરોને મસ્જિદ બનાવી લીધી” (સહીહ બુખારી, કિતાબુલ જનાઈજ, બાબ માયકરહ મિન ઈત્તેખાઝિલ મસ્જિદે અલલ કબૂરે અને સહીહ મુસ્લિમ, કિતાબુલ મસાજિદ વત્તેખાઝિ સ્સોવરે ફિહા). હજરત ઉમર (રઝી) ના શાસનકાળમાં ઈરાકમાં હજરત દાનિયાલની કબરની જાણ થઈ તો આપે હુકમ આપ્યો કે તેને છૂપાવીને સામાન્ય કબરો જેવી કરી દેવામાં આવે જેથી લોકોને જાણ ન થાય કે ફલાણી કબર ફલાણા પયગંબરની છે. (તફસીર ઈબ્ને કસીર)
[2] આ કહેનારા કોણ હતા? કેટલાક આલિમ કહે છે કે તે સમયના ઈમાનવાળા હતા, કેટલાક કહે છે કે રાજા અને તેના સાથીઓ હતા, જયારે આવીને તેમના સાથે મુલાકાત કરી અને તેના પછી અલ્લાહે તેમને ફરી સુવડાવી દીધા, તો રાજા અને તેના સાથીઓએ કહ્યું કે એમની સુરક્ષા માટે એક ઘર બનાવી દેવામાં આવે.
[3] આ પ્રભાવ પ્રાપ્ત કરનારા ઈમાનવાળા હતા કે કાફિરો કે મૂર્તિપૂજકો ? શૌકાનીએ પહેલા કથનને માન્યતા આપી છે અને ઈબ્ને કસીરે બીજા કથનને. કેમ કે નેક લોકોની કબરો પર મસ્જિદોનું બાંધકામ અલ્લાહને પસંદ નથી. નબી (ﷺ) એ ફરમાવ્યું, “(لَعَنَ اللَّهُ الْيَهُودَ، وَالنَّصَارَى اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسْجِدًا)” “અલ્લાહ તઆલા યહૂદિઓ અને ઈસાઈઓ પર લા'નત કરે જેમણે પોતાના પયગંબરો અને નેક લોકોની કબરોને મસ્જિદ બનાવી લીધી” (સહીહ બુખારી, કિતાબુલ જનાઈજ, બાબ માયકરહ મિન ઈત્તેખાઝિલ મસ્જિદે અલલ કબૂરે અને સહીહ મુસ્લિમ, કિતાબુલ મસાજિદ વત્તેખાઝિ સ્સોવરે ફિહા). હજરત ઉમર (રઝી) ના શાસનકાળમાં ઈરાકમાં હજરત દાનિયાલની કબરની જાણ થઈ તો આપે હુકમ આપ્યો કે તેને છૂપાવીને સામાન્ય કબરો જેવી કરી દેવામાં આવે જેથી લોકોને જાણ ન થાય કે ફલાણી કબર ફલાણા પયગંબરની છે. (તફસીર ઈબ્ને કસીર)
سَيَـقُوۡلُوۡنَ ثَلٰثَةٌ رَّابِعُهُمۡ كَلۡبُهُمۡۚ وَيَقُوۡلُوۡنَ خَمۡسَةٌ سَادِسُهُمۡ كَلۡبُهُمۡ رَجۡمًۢا بِالۡغَيۡبِۚ وَيَقُوۡلُوۡنَ سَبۡعَةٌ وَّثَامِنُهُمۡ كَلۡبُهُمۡؕ قُلْ رَّبِّىۡۤ اَعۡلَمُ بِعِدَّتِهِمۡ مَّا يَعۡلَمُهُمۡ اِلَّا قَلِيۡلٌ {قف٥} فَلَا تُمَارِ فِيۡهِمۡ اِلَّا مِرَآءً ظَاهِرًا ص وَّلَا تَسۡتَفۡتِ فِيۡهِمۡ مِّنۡهُمۡ اَحَدًا ٢٢ع
سَيَـقُوۡلُوۡنَ ثَلٰثَةٌ رَّابِعُهُمۡ كَلۡبُهُمۡۚ وَيَقُوۡلُوۡنَ خَمۡسَةٌ سَادِسُهُمۡ كَلۡبُهُمۡ رَجۡمًۢا بِالۡغَيۡبِۚ وَيَقُوۡلُوۡنَ سَبۡعَةٌ وَّثَامِنُهُمۡ كَلۡبُهُمۡؕ قُلْ رَّبِّىۡۤ اَعۡلَمُ بِعِدَّتِهِمۡ مَّا يَعۡلَمُهُمۡ اِلَّا قَلِيۡلٌ {قف٥} فَلَا تُمَارِ فِيۡهِمۡ اِلَّا مِرَآءً ظَاهِرًا ص وَّلَا تَسۡتَفۡتِ فِيۡهِمۡ مِّنۡهُمۡ اَحَدًا ٢٢ع
(૨૨) કેટલાક લોકો કહેશે કે ગુફાનાં લોકો ત્રણ હતા અને ચોથો તેમનો કૂતરો હતો, કેટલાક લોકો કહેશે કે, પાંચ હતા અને છઠ્ઠો તેમનો કૂતરો હતો, ગૈબના વિષયમાં (નિશાન જોયા વગર) અંદાજાથી પથ્થર ફેંકી રહ્યા હતા, કેટલાક કહેશે કે તે સાત છે અને આઠમો તેમનો કૂતરો છે, (તમે) કહી દો કે, “મારો રબ તેમની સંખ્યા સારી રીતે જાણે છે, તેમને ઘણા ઓછા લોકો જાણે છે, પછી તમે પણ તે લોકોના વિષે ફક્ત ટૂંકી વાતચીત જ કરો, અને તેમનામાંથી કોઈને તેમના વિષે પૂછતાછ પણ ન કરો. (ع-૩)
Page updated
Google Sites
Report abuse